Omgaan met aansprakelijkheid bij ICT contracten
Aansprakelijkheid is de verplichting om de nadelige gevolgen van een bepaalde gebeurtenis te dragen. In het zakelijke verkeer is het te doen gebruikelijk om je aansprakelijkheid te beperken. Via een exoneratieclausule kun je je aansprakelijkheid beperken of uitsluiten.
Geschatte leestijd: 5 minuten
ICT overeenkomsten
Vorige week schreef ik over garanties binnen ICT overeenkomsten. In dat artikel noemde ik de toepassing van exoneratieclausules die in de meest algemene voorwaarden zijn opgenomen. Van een van mijn vaste lezers kreeg ik de vraag om daar nog eens wat specifieker op in te gaan. Maar wat is het eigenlijk? Een exoneratieclausule is een contractsbepaling waarin (wettelijke) aansprakelijkheid geheel of gedeeltelijk wordt uitgesloten.
Aansprakelijkheid
Aansprakelijkheid is typisch zo’n onderwerp dat je ergens in algemene voorwaarden ziet terugkomen. In de meeste gevallen is het de leverancier die de aansprakelijkheid wil beperken of uitsluiten. Aansprakelijkheid is de verplichting om de nadelige gevolgen van een bepaalde gebeurtenis te dragen. Het primaire doel van het aansprakelijkheidsrecht is herstel of compensatie van geleden schade. Voor bijvoorbeeld een (ICT) dienstverlener ontstaat er aansprakelijkheid wanneer deze partij “wanprestatie pleegt” doordat hij zijn verplichtingen uit de overeenkomst niet nakomt. Overigens kan ook een niet, of onvoldoende meewerkende klant aansprakelijk zijn wanneer de leverancier hierdoor schade lijdt.
Aansprakelijkheid beperken
Het leveren van een wanprestatie hoeft niet perse te leiden tot de verplichting om de geleden schade te vergoeden. In het zakelijke verkeer is het te doen gebruikelijk om je aansprakelijkheid te beperken. Via een exoneratieclausule in een overeenkomst of in de algemene voorwaarden kun je de aansprakelijkheid beperken of uitsluiten.
Een voorbeeld van een exoneratieclausule zoals die is opgenomen in de Nederland ICT Voorwaarden:
De totale aansprakelijkheid van leverancier wegens een toerekenbare tekortkoming in de nakoming van de overeenkomst of op welke rechtsgrond dan ook, daaronder uitdrukkelijk begrepen iedere tekortkoming in de nakoming van een met klant overeengekomen garantieverplichting, is beperkt tot vergoeding van directe schade tot maximaal het bedrag van de voor die overeenkomst bedongen prijs (excl. BTW). Indien de overeenkomst hoofdzakelijk een duurovereenkomst is met een looptijd van meer dan één jaar, wordt de voor die overeenkomst bedongen prijs gesteld op het totaal van de vergoedingen (excl. BTW) bedongen voor één jaar. In geen geval zal de totale aansprakelijkheid van leverancier voor directe schade, op welke rechtsgrond dan ook, echter meer dan € 500.000 (vijfhonderd duizend Euro) bedragen.
In zakelijke overeenkomsten kunnen partijen in principe vrij bepalen of er een exoneratieclausule wordt overeengekomen. Dit in tegenstelling tot consumentenovereenkomsten. Een consumenten wordt extra beschermd. Er zijn in het consumentenrecht tal van wettelijke bepalingen waarvan niet ten nadele van de consument mag worden afgeweken. Dit komt onder meer tot uiting in de zogenaamde grijze en zwarte lijsten. De zwarte lijst noemt bedingen die altijd onredelijk bezwarend zijn en een grijze lijst noemt bedingen waarvan vermoed wordt dat die onredelijk bezwarend zijn.
Wettelijke eisen
Er zijn voor het toepassen van een exoneratieclausule wel een aantal (wettelijke) vereisten waaraan je moet voldoen. Een eerste vereiste waarover in jurisprudentie veel is terug te vinden, is de toepasselijkheid van de clausule. De partij die zich op een exoneratieclausule beroept dient in beginsel te bewijzen dat de clausule ook daadwerkelijk is aanvaard door de andere partij. Een exoneratieclausule wordt beschouwd als uitzondering op de wettelijke aansprakelijkheid en dient restrictief te worden geïnterpreteerd. Hierdoor is het zaak om een exoneratieclausule helder en zonder ruimte voor interpretatie of discussie op te stellen. Het risico bestaat immers dat de clausule buiten toepassing wordt gelaten. Het uitsluiten of het beperken van de aansprakelijkheid mag vervolgens niet leiden tot een onbalans in de relatie tussen de contractspartijen. Ook mag de clausule niet strijdig zijn met het dwingend recht of de openbare orde en goede zeden en mag het de schuldenaar niet bevrijden van zijn aansprakelijkheid voor zijn eigen opzet of roekeloosheid.
Verzekeren naast exoneratie
Als (ICT-)dienstenaanbieder doe je er verstandig aan om naast een exoneratieclausule ook te zorgen voor een beroepsaansprakelijkheidsverzekering (BAV). Een BAV verzekert de aansprakelijkheid van een onderneming voor door derden geleden schade die het gevolg is van fouten die zijn gemaakt in verband met de beroepsuitoefening. In bepaalde situaties is er een verplichting tot het afsluiten van een BAV. Dit zie je onder meer bij bepaalde beroepsgroepen. Ook wordt de BAV steeds vaker verplicht gesteld in inkoopvoorwaarden zoals bij de Gemeentelijke inkoopvoorwaarden bij IT (GIBIT).
14.1 Leverancier heeft zich op een naar verkeersnormen passende en gebruikelijke wijze verzekerd en houdt zich zodanig verzekerd tegen alle aansprakelijkheid voortvloeiende uit de Overeenkomst en de onderhavige voorwaarden, waaronder in ieder geval begrepen beroeps- en bedrijfsaansprakelijkheid, althans biedt anderszins aantoonbaar voldoende waarborgen ter dekking van eventuele aansprakelijkheid.
Voorkomen van aansprakelijkheid!
Zoals ik vaak eindig, doe ik dat ook hier weer met het credo “voorkomen is beter dan genezen”. Het heeft uiteraard de voorkeur om aansprakelijkheid in z’n geheel te voorkomen, maar het ongeluk kan in een klein hoekje zitten. Dan is het wel zo prettig dat je goede en geldige afspraken hebt gemaakt over de beperking of uitsluiting van aansprakelijkheid en dat je een betrouwbare verzekering achter de hand hebt om eventuele financiële gevolgen te kunnen opvangen.
Vragen over ICT overeenkomsten, contracten of aansprakelijkheid?
Heb je nog vragen over ICT overeenkomsten, contracten of over het overeenkomstenrecht in het algemeen, neemt dan gerust contact op of lees andere artikelen over dit onderwerp.
