Werken waar je wilt, ook in het buitenland?

In hoeverre heeft een werknemer het recht om vanuit thuis te werken en hoe zit dit met het wetsvoorstel “Wet werken waar je wilt”? De titel suggereert dat dit een recht op thuiswerken met zich meebrengt. Maar is dit ook zo? En hoe zit het met het “thuiswerken vanuit het buitenland”? Genoeg vragen die ik in dit artikel kort aan bod laat komen.

Geschatte leestijd: 5 minuten

Is thuiswerken afdwingbaar?

Een werknemer kan thuiswerken niet zomaar afdwingen. Hij dient zijn werkgever hierom te verzoeken. Hiervoor gelden op grond van de Wet flexibel werken (Wfw) een aantal voorwaarden, te weten:

1. De werknemer dient ten minste een half jaar in dienst te zijn.

2. De werkgever is een onderneming met minimaal 10 medewerkers.

3. De medewerker dient een schriftelijke verzoek in te dienen, minimaal twee maanden vóór het beoogde tijdstip van ingang.

Als werkgever dien je binnen één maand op dit verzoek te reageren. Doe je dat niet dan mag de medewerker ervan uitgaan dat er toestemming is verleend. Het verzoek van de werknemer dient te worden overwogen en te onderzocht. Mochten er enige bezwaren zijn dan mag het verzoek worden afgewezen. Een werknemer kan het verzoek tot thuiswerken momenteel niet gemakkelijk afdwingen.

Dit wordt anders wanneer het wetsvoorstel “werken waar je wilt” door de Eerste Kamer wordt aangenomen. Dan dien je als werkgever het verzoek niet alleen te overwegen maar een concrete belangenafweging te maken.

Wet werken waar je wilt

Het initiatiefwetsvoorstel “werken waar je wilt” is op 5 juli 2022 door de tweede kamer aangenomen en is ingediend bij de eerste kamer ter behandeling.

De wet werken waar je wilt wijzigt de Wet flexibel werken (Wfw). Met dit voorstel wordt een verzoek om aanpassing van de arbeidsplaats op eenzelfde manier behandeld als een verzoek om aanpassing van de werktijd of arbeidsduur. De arbeidsplaats heeft betrekking op het woonadres van de werknemer of een voor de arbeid passende arbeidsplaats van waaruit werkzaamheden worden verricht.

In het kort komt het er op neer dat het door deze beoogde wetswijziging gemakkelijker moet worden om als werknemer vanaf een andere locatie te werken. De werkgever moet bij de beoordeling van het verzoek een concrete belangenafweging maken. Hij mag het verzoek slechts afwijzen indien het organisatiebelang zwaarder weegt dan het belang van de werknemer.

Elk verzoek zal individueel moeten worden beoordeeld. Als werkgever dien je de belangenafweging voor elk geval opnieuw te maken waardoor de uitkomst per werknemer kan verschillen.

In de memorie van toelichting zijn als voorbeelden van werkgeversbelangen genoemd: sociale cohesie, samenwerking binnen teams en zware administratieve of financiële lasten voor de werkgever. Deze opsomming is niet limitatief.

Hoe zit het met werken vanuit het buitenland?

Werknemers krijgen met de beoogde intreding van de wet “werken waar je wilt” een recht op thuiswerken, tenzij dit in redelijkheid en billijkheid niet van de werkgever kan worden verwacht. Dit recht tot thuiswerken geldt ook wanneer de werknemer in een ander EU-land woont.

De gevolgen van thuiswerken vanuit het buitenland

Het recht op thuiswerken geldt zoals gezegd ook binnen een ander EU-land. De gevolgen voor de belasting- en sociale zekerheidspositie van je werknemer als wel het toepasselijk (arbeids)recht in de arbeidsovereenkomst kunnen groot zijn. Ter illustratie noem ik twee punten.

Een werknemer valt voor de sociale verzekering onder het stelsel van het land waarin hij woont, wanneer deze werknemer ten minste 25% in het land waarin hij woont, werkt. Een fiscale consequentie van het thuiswerken vanuit een ander EU-land kan daarmee zijn dat de loonbelasting niet in Nederland moet worden afgedragen maar in het land waar de thuiswerker woont (en werkt).

Daarnaast mag op grond van EU-wetgeving niet worden afgeweken van de dwingendrechtelijke bepalingen die gelden in het land waar de werknemer gewoonlijk zijn arbeid verricht. Dit zou kunnen betekenen dat een werknemer naast Nederlandse arbeidsvoorwaarden ook aanspraak kan maken op buitenlandse arbeidsvoorwaarden.

Kosten die hierbij worden gemaakt komen voor rekening van de werkgever. In de memorie van toelichting bij het wetsvoorstel “werken waar je wilt” is opgenomen dat een lastenverzwaring voor werkgevers op het gebied van belastingen en sociale zekerheid niet perse voldoende reden is om een verzoek tot thuiswerken te kunnen weigeren.

Als werkgever doe je er goed aan om je hierover te laten informeren.

Stel beleid op voor thuiswerkers!

Mede vooruitlopend op het wetsvoorstel “werken waar je wilt” doe je er als werkgever verstandig aan een regeling voor thuiswerken op te stellen. Het is goed om te inventariseren welke functies geschikt zijn voor thuiswerken en of er daarbij technische aanpassingen nodig zijn. Welke medewerkers kunnen hun werk vanuit huis uitvoeren en voor welke medewerkers is het belangrijk om naar kantoor te komen.

Werken waar je wilt gaat niet helemaal op

De Wet werken waar je wilt biedt dus geen ongeclausuleerd recht op thuiswerken. Er dient een belangenafweging te worden gedaan. Het wordt hierbij de vraag of de belangen van werknemers in de praktijk zullen prevaleren boven die van werkgevers. Maar wellicht dat er nog aanpassingen gaan volgen. De Eerste kamer zal wellicht nog de nodige kritische kanttekeningen bij dit wetsvoorstel gaan plaatsen.

Wet werken waar je wilt is verworpen

Update: Op 26 september 2023 is het initiatiefwetsvoorstel Wet werken waar je wilt verworpen door de Eerste Kamer. Tijdens het debat in de Eerste Kamer bleken de meeste fracties het initiatiefwetsvoorstel niet nodig te vinden. Werkgevers en werknemers zouden er immers samen wel uitkomen en de huidige praktijk laat niet veel rechtszaken zien. De Eerste Kamer stemde met een krappe meerderheid tegen het wetsvoorstel.