De ICT dienstenovereenkomst

---

Het verschil tussen een inspanningsverplichting en een resultaatsverplichting wordt mede zichtbaar bij de projectmethodiek die bij de ICT (diensten)overeenkomst wordt toegepast. Bij geschillen met betrekking tot de Scrummethodiek staat vaak de vraag centraal of de opdrachtnemer wel of niet heeft voldaan aan het resultaat dat de opdrachtgever mocht verwachten.

Geschatte leestijd: 6 minuten

Is een afspraak een inspanningsverplichting is of een resultaatsverplichting? Hieronder lees je de verschillen!

De ICT dienstenovereenkomst

Bij een ICT dienstenovereenkomst wordt er over het algemeen een onderscheid gemaakt tussen een inspanningsverplichting en resultaatsverplichtingen. Juridisch gezien is dit een belangrijk onderscheid. De inspanningsverplichting is een verplichting tot het leveren van een inspanning die een leverancier aangaat. Dat wil dus zeggen dat de leverancier zich zal inspannen om een bepaald resultaat te bereiken, maar gegarandeerd is dat resultaat niet.

Inspanningsverplichting

Bij een inspanningsverplichting kan niet direct van een wanprestatie worden gesproken op het moment dat het resultaat niet wordt bereikt. Er is pas sprake van een wanprestatie wanneer er niet voldoende inspanning is geleverd. Er is in het geval van een inspanningsverplichting dus niet snel sprake van wanprestatie en een wanprestatie is lastig te bewijzen.

Resultaatsverplichting

Een resultaatsverplichting is een verplichting die verder gaat dan een inspanningsverplichting. De leverancier op wie deze verplichting rust, verplicht zich om een vooraf vastgesteld resultaat te behalen; alleen het leveren van de inspanning daartoe is niet voldoende. Wanprestatie is bij het niet-nakomen van een resultaatsverplichting sneller aanwezig.

Projectmethodieken

Het verschil tussen een inspanningsverplichting en een resultaatsverplichting wordt mede zichtbaar bij de projectmethodiek die bij de dienstenovereenkomst wordt toegepast. Het staat een opdrachtnemer en opdrachtgever in beginsel vrij hoe een overeenkomst of een project wordt uitgevoerd. Art. 7:401 BW kent een opdrachtnemer de algemene plicht toe om zich als goed opdrachtnemer op te stellen. Het hanteren van een projectmethodiek kan hieraan bijdragen. Een projectmethodiek die al sinds lange tijd wordt gehanteerd is de watervalmethode. Deze wordt gekenmerkt door het werken met standaard faseringen: een initiatiefase, definitiefase, ontwerpfase, voorbereidingsfase, realisatiefase en beheer- of nazorgfase. Deze projectmethodiek leent zich voor het afspreken van een resultaatsverplichting. Anders is dit bij de nieuwere en veel toegepaste projectmethodiek Scrum.

Scrum

Bij de Scrum methodiek wordt er met een voortdurende feedback van de opdrachtgever en in korte “sprints” van twee tot vier weken gewerkt. De functionaliteit die de opdrachtgever het meest waardevol vindt, wordt het eerst opgeleverd. Zo kan voortschrijdend inzicht direct worden geïmplementeerd. Het hogere doel van Scrum is om zo snel mogelijk tot een succesvolle en klantgerichte oplossing te komen die waarde levert aan de gebruikers en aan de business. De Scrum methodiek leent zich in basis voor het werken op basis van een inspanningsverplichting. 

De Scrummethodiek en de redelijke verwachting

Ongeacht de keuze voor een projectmethodiek is het cruciaal dat er duidelijk een resultaat- of inspanningsverplichting wordt afgesproken. De opdrachtgever heeft doorgaans de voorkeur voor een resultaatsverplichting, terwijl de opdrachtnemer liever een inspanningsverplichting aangaat. Bij geschillen met betrekking tot de Scrummethodiek staat vaak de vraag centraal of de opdrachtnemer wel of niet heeft voldaan aan het resultaat dat de opdrachtgever mocht verwachten? De eerste jurisprudentie waarin geschillen rondom de Scrummethodiek een rol spelen lijken ook deze kant op te gaan. Een voorbeeld hiervan is een uitspraak van de Rechtbank Midden-Nederland die gaat over een overeenkomst van opdracht tot het bouwen van een website. Partijen zijn overeengekomen dat hiervoor de Agile Scrumaanpak wordt gehanteerd. 

“Weliswaar brengt de door partijen overeengekomen ontwikkelmethode (agile scrum) mee dat bij aanvang van de werkzaamheden van de opdrachtnemer de precieze aard en omvang van de te ontwikkelen software nog niet vast stond, maar zonder nadere toelichting van opdrachtnemer, die ontbreekt, moet worden aangenomen dat het voor haar na afloop van sprint 0 grotendeels duidelijk is geworden wat zij moest doen om de website te bouwen voor een bedrag van € 310.000.”

Een actieve rol voor de opdrachtgever

Ondanks de vele voordelen van de Scrum methodiek kleven er ook nadelen aan. De nadelen van Scrum zullen zich vooral manifesteren in situaties waarin de opdrachtgever gewend is aan een traditionele projectuitvoering, waarbij er vooraf afspraken worden gemaakt over het op te leveren resultaat, de projectduur en de kosten, en waarin de opdrachtnemer de opdrachtgever grotendeels ontzorgt. Scrum gaat er immers vanuit dat ook de opdrachtgever zelf een belangrijke rol speelt. Wanneer de opdrachtgever zich hiervan onvoldoende bewust is, leidt dat al snel tot ontevredenheid. Voor opdrachtnemers ligt hierbij een rol weggelegd om vooraf goed duidelijk te maken wat de Scrum methodiek omvat en wat er van de opdrachtgever wordt verwacht binnen het project. Ondanks dat de Scrummethodiek uitgaat van een aantal korte sprints waardoor er veel flexibiliteit ontstaat is het prima mogelijk om vooraf duidelijke afspraken te maken over de verwachtingen en het resultaat.

Maak vooraf heldere afspraken

Ongeacht de projectmethodiek doen opdrachtgevers en opdrachtnemers er verstandig aan om vooraf de (leverings- of inkoop)voorwaarden en de wederzijdse verwachtingen goed af te stemmen. Daarbij dient het duidelijk te zijn of er wordt gewerkt op basis van een inspanning- of resultaatsverplichting. Maak ook afspraken over zaken als intellectuele eigendomsrechten en garanties na oplevering. Leg afspraken steeds duidelijk vast en neem beide een actieve houding aan; test (tussentijdse) resultaten goed en bewaak de afgesproken termijnen. 

Wanneer je er als partijen gezamenlijk voor kiest om op basis van Srcum te gaan werken leg dan tevens een productvisie vast; wat wil je als opdrachtgever bereiken en hoe moet het product bijdragen aan deze doelstellingen? Hierbij is het raadzaam om definities te geven van open normen zoals “werkende software” of “kwaliteitseisen”. Daarnaast is het aan te bevelen om concreet te benoemen wie de rol van “Product Owner” en “Scrum Master” oppakt en wie de leden zijn van het ontwikkelteam. Maak, zeker omdat het gaat om een inspanningsverplichting, afspraken hoe de facturatie gaat verlopen.

Bij Scrum ligt er een grote nadruk op samenwerking. Eenmaal voor deze methodiek gekozen is het dan ook evident om gezamenlijk eventuele tegenvallers aan te pakken. Mocht het dan toch nog misgaan, zorg er dan als opdrachtgever voor dat er een correcte ingebrekestelling komt waarbij de opdrachtnemer een redelijke termijn krijgt voor het bieden van een oplossing.

Waarom moet ik er rekening mee houden of een contract een inspanningsverplichting is of een resultaatsverplichting?

Het verschil tussen inspanningsverplichting en een resultaatsverplichting kan onder andere bepalend zijn of je recht hebt op schadevergoeding als die afspraak niet wordt nagekomen.