bekendheidsuitzondering bij algemene voorwaarden

De HR overweegt in een recent arrest dat de bekendheidsuitzondering erop berust, dat als een wederpartij bekend is of kan worden geacht met de algemene voorwaarden van de gebruiker of een daarin voorkomend beding, recht wordt gedaan aan de strekking van art. 6:234 BW. Dit is volgens de Hoge Raad niet anders als de bekendheid van wederpartij niet door toedoen van de gebruiker zelf, maar op andere wijze is ontstaan.

Geschatte leestijd: 6 minuten

Veel bedrijven beschikken over algemene voorwaarden. Maar zijn die algemene voorwaarden ook daadwerkelijk van toepassing op de overeenkomsten die zij sluiten? Zo moeten algemene voorwaarden van toepassing zijn verklaard en ter hand zijn gesteld. Recent heeft de Hoge Raad zich uitgesproken over de vraag of een gebruiker van algemene voorwaarden een beroep kon doen op de bekendheidsuitzondering op de terhandstellingsplicht. De HR overweegt in dit arrest dat de bekendheidsuitzondering erop berust, dat als een wederpartij bekend is of kan worden geacht met de algemene voorwaarden van de gebruiker of een daarin voorkomend beding, recht wordt gedaan aan de strekking van art. 6:234 BW. Dit is volgens de Hoge Raad niet anders als de bekendheid van wederpartij niet door toedoen van de gebruiker zelf, maar op andere wijze is ontstaan.

Algemene voorwaarden

Algemene voorwaarden zijn voorwaarden die worden opgesteld om onderdeel uit te maken van meerdere overeenkomsten. Het zijn de standaardbepalingen waarmee je als partij aangeeft onder welke voorwaarden je zaken wil doen. Algemene voorwaarden, ook wel verkoopvoorwaarden of inkoopvoorwaarden genoemd, worden ook wel aangeduid als “de kleine lettertjes”. En inderdaad, soms wordt er een voor je ogen pijnigend lettertype gekozen zodat een uitputtend verhaal nog net op een A5je past.

Van toepassing verklaren en ter hand stellen

Om een beroep te kunnen doen op je algemene voorwaarden dien je ervoor te zorgen dat ze ook daadwerkelijk van toepassing zijn. Zoals gezegd moeten ze “ter hand worden gesteld”. De algemene voorwaarden kunnen namelijk door een wederpartij worden vernietigd als de gebruiker van deze algemene voorwaarden de wederpartij geen redelijke mogelijkheid heeft geboden om van de algemene voorwaarden kennis te nemen. Als gebruiker van de voorwaarden heb je deze redelijke mogelijkheid geboden als je de algemene voorwaarden vóór of tijdens het sluiten van de overeenkomst aan de wederpartij ter hand hebt gesteld.

Dat ter hand stellen kan op verschillende manier. Bijvoorbeeld in de vorm van een papieren exemplaar of in de vorm van een pdf-bestand. Maar er zijn tal van andere mogelijkheden om kennis te laten nemen van de voorwaarden. Een en ander afhankelijk van de soort overeenkomst. Bij e-commerce bijvoorbeeld kun je ervoor zorgen dat voorwaarden online gelezen en bewaard kunnen worden. Het deponeren van voorwaarden is trouwens niet verplicht.

Bekendheidsuitzondering van Geurtzen/Kampstaal

Er bestaan uitzonderingen op de regel van de terhandstelling. Een voorbeeld hiervan is wanneer professionele partijen vaker overeenkomsten met elkaar sluiten waarbij er al eerder algemene voorwaarden ter hand zijn gesteld. Dit wordt de bekendheidsuitzondering (van Geurtzen/Kampstaal) genoemd. Dit naar een arrest van de Hoge Raad, het arrest Geurtzen/Kampstaal uit 1999. De Hoge Raad oordeelde in dit arrest dat de wederpartij zich tegenover de gebruiker niet op de vernietigbaarheid van een beding in algemene voorwaarden kan beroepen, wanneer hij ten tijde van het sluiten van de overeenkomst met dat beding bekend was of geacht kan worden daarmee bekend te zijn.

Terhandstelling en bekendheidsuitzondering in recent arrest van de Hoge Raad

Een leverancier van diervoedergrondstoffen sluit twee mondelinge koopovereenkomsten met haar afnemer die zij vervolgens met sales contracten bevestigd. In deze contracten wordt de Conditiën van de Nederlandse Handel in Granen en Diervoedergrondstoffen (CNGD) van toepassing verklaard. In Art. 45 van de CNGD is een arbitraal beding op

De afnemer wordt door een derde in rechte aangesproken tot vergoeding van schade. De afnemer betrekt de leverancier in deze procedure, door haar in vrijwaring op te roepen. Deze procedure wordt bij de rechtbank gevoerd. De leverancier voert hierbij aan dat de rechtbank niet bevoegd is. Zij stelt dat met de afnemer arbitrage is overeengekomen op grond van art. 45 CNGD. De afnemer is van mening dat de rechtbank weldegelijk bevoegd is. De voorwaarden zouden vernietigd moeten worden, omdat deze niet door de leverancier aan haar ter hand zijn gesteld. Alleen de verwijzing naar deze voorwaarden in de sales contracten is niet voldoende. De rechtbank komt tot het oordeel dat de algemene voorwaarden inderdaad niet ter hand zijn gesteld.

In hoger beroep wordt dit vonnis vernietigd. Het hof is van oordeel dat de algemene voorwaarden wel van toepassing zijn. Het hof stelt dat het vaststaat dat de afnemer met de inhoud van deze voorwaarden bekend was. De directeur van de afnemer heeft namelijk eerder een cursus gevolgd, waarin de CNGD en de daarin opgenomen arbitrageclausule uitgebreid aan de orde kwamen. Het hof concludeerde op grond daarvan dat de directeur bekend was, althans bekend mocht worden geacht met de inhoud van de CNGD en het arbitraal beding.

De directeur en thans tevens statutair bestuurder van De Eendracht heeft in het cursusjaar 2012/2013 de zogeheten ‘Graancursus’ gevolgd. Hierin komen de CNGD en de daarin opgenomen arbitrageclausule uitgebreid aan de orde. Het hof concludeert op grond hiervan dat de directeur op het moment van sluiten van de koopovereenkomsten bekend was, althans bekend mag worden geacht, met de inhoud van de CNGD, waaronder het arbitraal beding.
rov. 3.8

De Hoge Raad heeft het arrest van hof bevestigd. De HR overweegt hierbij dat de bekendheidsuitzondering erop berust dat als wederpartij bekend is of kan worden geacht met de algemene voorwaarden van de gebruiker of een daarin voorkomend beding, recht wordt gedaan aan de strekking van art. 6:234 BW.

Dit is volgens de Hoge Raad niet anders als de bekendheid van wederpartij niet door toedoen van de gebruiker zelf, maar op andere wijze is ontstaan. Ook in dat geval kan een wederpartij zich dus niet op de vernietigbaarheid ex art. 6:233 sub b BW beroepen.

Strekking van art. 6:234 BW

Voor de geldigheid van art. 6:234 BW doet het er door dit arrest niet meer toe, hoe een wederpartij met de betreffende algemene voorwaarden van een gebruiker bekend is geworden; het gaat erom dat zij met die voorwaarden bekend is of met die voorwaarden bekend kan worden geacht.

Let op je voorwaarden bij contracteren

Deze uitspraak laat weer maar eens zien dat er nog volop wordt geprocedeerd over algemene voorwaarden. En dan heb ik het hier alleen nog maar over de manier van de terhandstelling. Over de inhoud ervan en wat daarbij kan misgaan kun je ook hele boeken schrijven (hetgeen ook veelvuldig is gedaan). Laat je over de toepasselijkheid van je algemene voorwaarden en de inhoud ervan goed informeren. Het kan je veel narigheid besparen.

Vragen over voorwaarden of contracten?

Heb je nog vragen over (de toepassing van) algemene voorwaarden of over overeenkomstenrecht in het algemeen, neemt dan gerust contact op of lees andere artikelen over dit onderwerp.