Ook WhatsApp berichten op privé telefoons vallen onder de Wob
Sms en WhatsApp berichten op zowel zakelijke als privételefoons van bestuurders en ambtenaren vallen onder de Wet openbaarheid van bestuur (Wob), als die in het kader van het werk zijn verstuurd.
Ook WhatsApp berichten op privé telefoons vallen onder de Wob
De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft in haar uitspraak van gisteren, 20 maart, geoordeeld dat SMS- en WhatsApp berichten onder het bereik van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) vallen. Daarmee wordt het eerdere oordeel van de rechtbank bevestigd waarover ik een eerder artikel heb geschreven. Sms- of WhatsApp berichten vallen onder de Wob als ze zijn verstuurd of ontvangen in het kader van het werk (de zgn. bestuurlijke aangelegenheid), ook als deze berichten zijn verstuurd met of ontvangen op een privételefoon.
WhatsApp-berichten worden gekwalificeerd als documenten
De Afdeling bestuursrechtspraak (de afdeling) bepaalt in deze uitspraak dat SMS- en WhatsApp berichten documenten zijn zoals bedoeld in de Wob. Een “document” is op grond van art. 1 onder a Wob, een bij een bestuursorgaan berustend schriftelijk stuk of ander materiaal dat gegevens bevat. Deze definitie is naar het oordeel van de afdeling niet beperkt tot schriftelijke stukken. Uit de parlementaire geschiedenis en eerdere uitspraken volgde al dat ook geluidsbanden, videobanden, ponskaarten, diskettes, cd-rom’s, fotomateriaal, e-mailberichten als documenten worden gezien in de zin van de Wob.
Op de vraag of de gevraagde documenten “berusten” bij het aangezochte bestuursorgaan, is niet alleen de fysieke aanwezigheid van het document van belang. Het document moet ook bestemd zijn voor het bestuursorgaan als zodanig. De afdeling is van oordeel dat de SMS- en WhatsApp berichten op de telefoons van bestuurders en ambtenaren bij het bestuursorgaan kunnen “berusten” zoals bedoeld in de Wob. Dit geldt zowel voor berichten op werk- als op privételefoons. Sms- en WhatsApp berichten die op telefoons staan van bestuurders of ambtenaren met abonnement op naam van het bestuursorgaan (werktelefoons) als sms- en WhatsApp berichten die op privételefoons staan van bestuurders of ambtenaren vallen onder de term “berusten onder” in de zin van de Wob, wanneer de inhoud van de berichten een bestuurlijke aangelegenheid betreft. In het geval dergelijke berichten op werktelefoons staan, berusten deze berichten al bij het bestuursorgaan. In het geval van privételefoons zijn dergelijke berichten bestemd voor het bestuursorgaan als zodanig en behoren de berichten te berusten bij het bestuursorgaan.
Dit verschilt namelijk niet van de situatie dat een ambtenaar een fysiek document (aangaande een bestuurlijke aangelegenheid) mee naar huis zou nemen. Omdat sms- en WhatsApp-berichten die bestemd zijn voor het bestuursorgaan maar op privételefoons staan bij het bestuursorgaan behoren te berusten, mag van het bestuursorgaan worden verwacht dat het al het redelijkerwijs mogelijke doet om deze documenten alsnog te achterhalen
Zowel zakelijke als privételefoons
Naar het oordeel van de Afdeling bestuursrechtspraak valt alle vastgelegde overheidsinformatie van zakelijke aard al snel onder de Wob. Het doet er hierbij niet toe op welke soort gegevensdrager de informatie is opgeslagen. Dat betekent dat sms- of WhatsApp berichten onder de Wob vallen als ze zijn verstuurd of ontvangen in het kader van ee bestuurlijke aangelegenheid, ook als deze berichten zijn verstuurd met of ontvangen op een privételefoon.
Dit wil nog niet zeggen dat alle sms- of WhatsApp berichten ook daadwerkelijk openbaar moeten worden. Allereerst heeft de Wob alleen betrekking op zakelijke en niet op privéberichten. Daarnaast kan een bestuursorgaan openbaarmaking op grond van de Wob in sommige gevallen weigeren. Openbaarmaking mag verder geweigerd worden als berichten zogenaamde persoonlijke beleidsopvattingen bevatten. Bij sms- en WhatsApp berichten zal dat vaker het geval zijn dan bij andere soorten documenten, zo motiveert de Afdeling bestuursrechtspraak.
Geen toegang tot privételefoons van ambtenaren
Bestuursorganen krijgen met deze uitspraak geen toegang tot de privételefoons van ambtenaren. Wanneer een ambtenaar zijn privételefoon gebruikt voor het ontvangen en verzenden van werkgerelateerde berichten, moet hij deze berichten desgevraagd overdragen aan het bestuursorgaan. Bestuursorganen kunnen hierover regels maken, die bijvoorbeeld bepalen dat de ambtenaar dit soort berichten alleen op een werktelefoon zet.
